Milieuvriendelijke en duurzame dakbedekkingen

Het dak krijgt kleur

Het uiterlijk van onze huizen, gebouwen, steden en wegen staat aan de vooravond van een transformatie. Een transformatie die door sommigen als noodzakelijk wordt gezien. Van overwegend rood, grijs en zwart zal de bebouwde omgeving worden hergekleurd naar overwegend groen, wit en (helder) blauw.

Verduurzaming verandert stadsgezicht

12 afbeeldingen. (Klik op de afbeeldingen om deze te vergroten)

Het zal echter nog wel enige jaren duren voordat architecten en bouwers massaal met duurzamere ontwerpen de markt gaan benaderen. Daarom zijn wellicht eerst de daken aan de beurt.

Witte daken

Van oudsher zijn de meeste platte daken, en ook de meest pannendaken in Nederland donker van kleur. De huidige donkergekleurde daken absorberen veel zonnestraling en slaan dit op in de vorm van warmte. Dit leidt tot verwarming van het gebouw en van de omringende lucht.

Door de opwarming kan het, vooral in de zomer, onaangenaam warm worden in een gebouw. Om dit op te lossen worden airco systemen geplaatst. Deze zouden 10-15% minder hard hoeven te werken als de platte of schuine daken van gebouwen van andere materialen dan wel van een andere kleurlaag zouden worden worden voorzien.

De meest voor de hand liggende kleur is wit. Een wit dak reflecteert de warmte namelijk veel beter. Een aantal nadelen zijn er ookl:

• Een wit dak kijkt sneller vervuild en door vervuiling vermindert de reflectiewaarde. Regelmatig schoonmaken dus al dan niet in combinatie met een oppervlaktebehandeling waardoor vuil zich minder goed kan hechten.
• Licht is opgebouwd uit diverse kleuren. Wit reflecteert niet alle kleuren even goed. Het kan dus nog beter. Beter reflecterende pigmenten zijn dan ook in ontwikkeling en die kunnen best wel eens donkerder van kleur zijn.
• Reflectie vanaf een wit oppervlakte is niet altijd gewenst en wit is estetisch niet altijd de mooiste oplossing. Maar dat is natuurlijk ook een kwestie van wennen.

Ondanks de initiele kosten, kiezen bedrijven en instellingen steeds vaker voor witte daken, op basis van witte dakbedekking of verf. Eenvoudigweg omdat het kostenbesparend is.

Cool blue

Een van de nieuwe pigmenten die ontwikkeld is, is blauw van kleur. Door de goede warmte reflecterende eigenschappen wordt deze nieuwe blauwe kleur ook wel 'Cool Blue' genoemd.

Witte steden

Witte daken op grote schaal toegepast in steden hebben ook een gunstige invloed op het stedelijke en mondiale klimaat. Grote steden zijn hotspots ten opzichte van de omringende omgeving. Witte daken zorgen voor een lagere temperatuur in de stad en hierdoor voor lagere ozon niveau's. Dit is beter voor de gezondheid. De regelmatige berichtgeving uit het verre oosten over steden met een zwaar vervuild klimaat zegt wellicht voldoende. Vervuilde steden zijn natuurlijk voornamelijk het gevolg van de uitstoot van verbrandingsgassen.

Witte daken hebben daarnaast een gunstig effect op het energieverbruik van een stad. Met name airco systemen hoeven minder hard te werken.

Menselijke activiteiten en daaronder valt dus ook de uitstoot van grote steden zijn grotendeels verantwoordelijk voor de extra opwarming van de aarde. Een betere weerkaatsing van zonnestraling door de grote steden in plaats van massale absoptie van zonnewarmte heeft een, zij het beperkt verlagend effect op de temperatuurstijging van de aarde. 

Duurzame daken en energie-opwekking

In relatie tot energieopwekking. Witte, maar ook groene daken zijn gunstig in combinatie met de plaatsing van zonnepanelen.

• De reflectie van een wit dak verhoogt het rendement van zonnepanelen. Er wordt namelijk extra gereflecteerd licht door de panelen gezonden. Dit extra licht kan worden omgezet in stroom.
• De lagere temperatuur van een wit of een groen (vegetatie) dak zorgt er voor dat de zonnepanelen minder snel opwarmen wanneer de buitentemperatuur stijgt. Dit heeft een gunstig effect op het rendement van zonnepanelen. Wanneer zonnepanelen warmer worden neemt het rendement van zonnepanelen namelijk af. De mate van dit effect wordt in de specificaties van zonnepanelen aangeduid onder het kopje temperatuur coefficiency.

Witte daken en groene daken met zonnepanelen

4 afbeeldingen. (Klik op de afbeeldingen om deze te vergroten)

Groene daken

Groene daken worden ook wel vegetatiedaken genoemd. Er bestaand verschillende groene daken:

• Het intensieve dak is een tuindak dat net als een reguliere tuin onderhoud vraagt. Tuindakken kunnen geschaard worden onder de categorie 'urban farming'. Urban farming als aanvulling op de voedselvoorziening van grote steden gaat een steeds grotere rol. Op termijn zullen tuindaken in urban farming een ondergeschikte rol spelen. In steden komen op termijn wellicht voedselfabrieken waarin groenten, fruit maar wellicht ook vlees zullen worden opgekweekt met artificiele hulpmiddelen als kunstlicht en bioreactoren.  
• Het extensieve dak is een onderhoudsarm dak maar is daarmee ook een minder toegankelijk dak.
• Het semi-intensieve groendak is een mix van beide type daken.

Groene daken hebben verschillende voordelen:

• Groene daken spreken meer mensen aan dan conventionele daken. Hoewel dit meer een persoonlijk argument is.
• Groene daken houden regenwater vast. Ze ontlasten daarmee het rioleringssysteem en beperken het risico op wateroverlast. Door evapotranspiratie verdampt echter ook water waardoor de omringende lucht minder droog is.
• Groene daken werkend verkoelend waardoor er minder energie nodig is voor het koelen van woningen en gebouwen.
• Groene daken isoleren zeer goed waardoor er minder energie nodig is voor verwarming van woningen en gebouwen. Ook geluid wordt beter geweerd.
• De onderliggende waterdichtingslaag gaat dubbel zo lang mee. Er is namelijk nagenoeg geen invloed van weer en UV-licht.
• Groene daken verbeteren de brandveiligheid van gebouwen. Natuurlijk moeten de planten niet zo droog worden dat ze juist vatbaarder worden voor vuur.
• Groene daken filteren fijne stofdelen uit de lucht, nemen CO2 op en zorgen voor extra zuurstof.
• Afhankelijk van het type dak wordt de biodiversiteit vergroot. Er fladderen bij wijze van spreken meer vlinders door de stad.

Hoe zijn groene daken opgebouwd?

Onderstaande serie afbeeldingen laat de technische opbouw als wel de fysieke opbouw van groen daken zien. Met dank aan GroeneSteden.nl. Ook komen een aantal voorbeelden voorbij.

Realisatie van een vegetatiedak

11 afbeeldingen. (Klik op de afbeeldingen om deze te vergroten)

YouTube filmpje van GroeneSteden.nl:

Notabene: Veel van de componenten waaruit groene daken zijn opgebouwd zijn afkomstig van hergebruik.

Subsidie groene daken

In een toenemend aantal gemeenten wordt subsidie gegeven voor het groene dak. Niet alleen dakgroen overigens, ook gevelgroen valt vaak onder dezelfde regeling. Als indicatie voor de aanleg geldt circa 55 – 60 euro per vierkante meter voor een extensief groendak en 125 euro per vierkante meter voor een intensief groendak of daktuin. Veelal wordt gesubsidieerd tot 50% van de totale aanlegkosten. Voor een overzicht van deelnemende gemeenten klik hier. Staat uw gemeente er niet tussen vraag dan zeker na bij uw eigen gemeente naar de mogelijkheden voor financiele ondersteuning.

Blauwe daken

Blauwe daken zijn er in verschillende varianten:

• Blauw als het blauw van zonnepanelen is een variant van een duurzaam blauw dak.
• Een andere variant van het blauwe dak is het dak dat in staat is regenwater op te slaan in de dakbedekking. Dat kan een groene vegetatie dakbedekking zijn of een dakbedekking met als hoofddoel water op te slaan in reservoirs.
• Blauw als in de nieuwe kleur blauw die die beter zonlicht reflecteert en voor vele toepassingen geschikt is zoals het kleuren van een dak of wegen is ook een variant van een blauw dak.

Datacenters

Er zijn bedrijven waar goed is nagedacht over het beperken van warmte ontwikkeling. Niet geheel toevallig zijn de 2 omcircelde witte daken, daken van datacenters in Amsterdam. Warmte- en energiebeheer is bijzonder belangrijk voor dit type bedrijven. Witte daken dragen daar substantieel aan bij.